1.1. Voldoende passende en duurzame huisvesting voor de Utrechtse scholen

De gemeente streeft naar een passende school voor ieder kind, vlakbij huis. Met name in het primair onderwijs is de nabijheid van een school van groot belang. Naarmate kinderen ouder worden, kan men verder reizen naar school. De gemeente kent daarom 92 scholen voor primair onderwijs en negentien scholen voor voortgezet onderwijs. Daarnaast zijn er veertien scholen voor (voortgezet) speciaal onderwijs. De gemeente heeft als taak om deze 125 scholen te voorzien van passende huisvesting.

Een passende school is een schoolgebouw dat voldoet aan het geldende Bouwbesluit en voldoende omvang heeft. De benodigde omvang van het schoolgebouw wordt bepaald op basis van de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs.

Utrecht is een van de snelst groeiende steden in Nederland. Daardoor heeft de gemeente – om alle kinderen op tijd te kunnen huisvesten – in verhouding tot andere gemeenten relatief veel bouwprojecten lopen: circa 70 bouwprojecten. Nieuwbouwwijken worden voorzien van nieuwe schoolgebouwen, scholen in bestaande wijken waar sprake is van verdichting worden uitgebreid. Deze uitbreidingsvraag komt bovenop de reguliere vervangingsinvestering die een gemeente moet doen. Echter, niet het aantal bouwprojecten is leidend, maar of er voldoende passende en duurzame huisvesting is om alle leerlingen te huisvesten. In de nieuwe indicatoren wordt daarom het effect gemeten: de omvang van de beschikbare huisvesting versus de benodigde omvang van de huisvesting voor de leerlingen in onze stad. Een uitgebreide toelichting bij deze indicatoren is te vinden in de Voortgangsrapportage onderwijshuisvesting.

• Extra middelen voor grotere schoolgebouwen voor (voortgezet) speciaal onderwijs
  De VNG heeft al eerder geadviseerd om de benodigde omvang voor een schoolgebouw voor (voortgezet) speciaal onderwijs ((V)SO) op een andere manier te berekenen. Dit in verband met de veranderende eisen aan het onderwijs van deze scholen. Deze nieuwe rekenmethodiek leidt tot grotere gebouwen (meer vloeroppervlak) voor nog te bouwen schoolgebouwen.. Met deze Programmabegroting maakt de gemeente de financiële middelen vrij om passende schoolgebouwen voor het (V)SO te kunnen realiseren.

De afgelopen jaren is door middel van het programma onderwijs geïnvesteerd in een gezond binnenklimaat in de Utrechtse schoolgebouwen. Vrijwel alle schoolgebouwen zijn inmiddels aangepakt. Er zijn nog een handvol schoolgebouwen bekend waar het binnenklimaat nog niet op orde is. De gemeente onderzoekt of het mogelijk is om deze schoolgebouwen binnen het programma onderwijs alsnog aan te pakken.

De afgelopen jaren is door middel van het programma onderwijs geïnvesteerd in een gezond binnenklimaat in de Utrechtse schoolgebouwen. Vrijwel alle schoolgebouwen zijn inmiddels aangepakt. Er zijn nog een handvol schoolgebouwen bekend waar het binnenklimaat nog niet op orde is.

• Extra middelen voor het verbeteren van het binnenklimaat in schoolgebouwen
  De gemeente heeft de afgelopen jaren volop ingezet om een gezond binnenklimaat te creëren in schoolgebouwen. Een gezond binnenklimaat is goed voor onze kinderen en leidt  tot betere leerprestaties. Een aantal schoolgebouwen inog niet op het gewenste niveau. De gemeente maakt met deze Programmabegroting extra middelen vrij om ook deze schoolgebouwen te voorzien van een gezond binnenklimaat.
• Extra middelen voor het aanleggen van schoolpleinen bij middelbare scholen
  Tot op heden realiseert de gemeente geen schoolpleinen bij middelbare scholen. Voor gezond stedelijk leven in een verdichtende stad is voldoende buitenruimte bij scholen, ook voor middelbare scholieren, van toenemend belang. Als rust- en ontmoetingsplek, maar ook om overlast voor de omgeving de voorkomen. Het schoolplein is een buffer tussen de school en de omgeving. Daarom maakt de gemeente met deze Programmabegroting middelen vrij om bij nieuwe middelbare scholen een schoolplein aan te leggen. We zetten in op multifunctioneel gebruik, zodat ook de anderen gebruik kunnen maken van deze buitenruimte.
• Extra middelen voor het stimuleren van natuurlijke en uitdagende schoolpleinen
  De gemeente heeft al langer de wens om de Utrechtse schoolpleinen te vergroenen en uitdagender in te richten. Enerzijds omdat een groen schoolplein kinderen stimuleert om te spelen en ontdekken,nderzijds om meer groen te realiseren in de stad en daarmee te werken aan een klimaatadaptieve stad. De gemeente maakt met deze Programmabegroting middelen vrij om een stimuleringsregeling voor natuurlijke en uitdagende schoolpleinen te ontwikkelen.

Om het grote aantal bouwprojecten te kunnen uitvoeren, werken gemeente en schoolbesturen samen. De gemeente zorgt in de meeste gevallen voor de financiering, het schoolbestuur voert in de meeste gevallen de bouwwerkzaamheden uit. Het is daarom van groot belang om de samenwerking te versterken en in partnerschap met elkaar de huisvesting van de Utrechtse scholen te realiseren. De gemeente en de schoolbesturen zijn met elkaar in gesprek om de samenwerking structureel te verbeteren. Het idee om structureel met elkaar op wijk- of gebiedsniveau te spreken over de benodigde huisvesting, in plaats van incidenteel op individueel schoolniveau. Daarnaast zal de gemeente jaarlijks een klantonderzoek uitvoeren om te verkennen hoe de gemeente in de samenwerking wordt ervaren. Dit klantonderzoek wordt ook verwerkt in een indicator.

Daarnaast werkt de gemeente aan beleid op het gebied van Utrechtse kindcentra (UK). In een Utrechts kindcentrum huisvest de gemeente niet alleen een school, maar ook andere voorzieningen die bijdragen aan de optimale ontwikkeling van kinderen tussen 0 en 18 jaar. Dit beleid worden opgenomen als nadere regel van de nieuwe verordening onderwijshuisvesting.
In doelstelling 2.1 van dit programma wordt ingegaan op de samenwerking met en de huisvesting van aanbieders van voorschoolse educatie.

Een modern en toekomstbestendig schoolgebouw voor ieder kind: dat is een belangrijke doelstelling van het programma onderwijs. Een modern schoolgebouw is geschikt om het onderwijs te geven dat een school wil geven op basis van haar visie en onderwijsconcept. Een toekomstbestendig schoolgebouw is flexibel en de komende jaren meervoudig inzetbaar. De nieuwe verordening onderwijshuisvesting is een belangrijke stap richting moderne en toekomstbestendige schoolgebouwen voor alle Utrechtse leerlingen en leraren.

Daarnaast wordt in het programma onderwijs ingezet op het verduurzamen van het onderwijsvastgoed. Nieuwe schoolgebouwen en schoolgebouwen die gerenoveerd worden hebben geen aardgasaansluiting meer. Er wordt gekozen voor alternatieve, duurzame energieopwekking en we streven naar energieneutrale schoolgebouwen. Op dit moment wordt onderzocht hoe ook bestaande schoolgebouwen kunnen worden aangepakt om aan deze norm te voldoen. Op basis van het Bouwbesluit 2020 worden alle nieuwe en gerenoveerde schoolgebouwen bijna energieneutraal (BENG). Ook worden steeds meer daken (18,4%) ingezet voor energieopwekking ten behoeve van de school, vaak door middel van zonnepanelen.

• Extra middelen voor renoveren met een levensduurverlenging van veertig jaar
  De regelgeving in de verordening onderwijshuisvesting stimuleert op dit moment renovatie niet. In de praktijk kiezen we voor renovatie als dat mogelijk is, in plaats van sloop-nieuwbouw. Door  het vrijmaken van extra middelenzet  de gemeente in op optimaal hergebruik van het bestaande onderwijsvastgoed. Daardoor stimuleren we  om het gemeentelijk onderwijsvastgoed circulair, duurzaam en met behoud voor de toekomst te renoveren.