1.2 Het mobiliteits- en parkeergedrag dragen bij aan een aantrekkelijke stad

Met de groei van het aantal inwoners zal ook het aantal fietsen en fietsers toenemen. Om de binnenstad aantrekkelijk en toegankelijk te houden, werken we aan maatregelen om het gereguleerde aanbod van fietsparkeerplekken te verhogen. In de binnenstad is de ruimte zeer schaars en de gevraagde ruimte komt lang niet altijd beschikbaar voor fietsparkeren. Daarom werken we ook aan inpandige voorzieningen. In de binnenstad realiseren we de nieuwe stalling onder House Modernes. Er wordt daarnaast met Klépierre gesproken over de realisatie van aanvullende fietsparkeervoorzieningen voor de klanten van Hoog Catharijne. Daarnaast werken we aan fietsparkeerplekken in de openbare ruimte, met name aan de randen van het nieuwe voetgangersgebied. Dit doen we enerzijds met de inzet van Pop-up stallingen en anderzijds door actief te zoeken naar aanvullende parkeerplekken op straat en op plekken waar het autoparkeren wordt verminderd. Samen met NS en ProRail geven we verdere invulling aan de zoektocht naar uitbreiding van capaciteit bij de stations in de stad, met name bij Utrecht CS, Overvecht, Lunetten en Vaartsche Rijn. Ten slotte worden fietscoaches doorlopend ingezet om fietsers te stimuleren hun fiets op de georganiseerde plekken te stallen en handhaven we doorlopend op gevaarlijk gestalde fietsen en weesfietsen. In de stad heeft niet iedereen de mogelijkheid om zijn fiets in tuin of schuur te plaatsen. Daarom werken we ook in 2021 aan het verhogen van de capaciteit van het parkeren in de wijken door de realisatie van fietsenrekken en buurtstallingen.

De parkeervisie wordt begin 2021 aan de raad voorgelegd, samen met de eerste drie modules (parkeernormen, parkeren op afstand en aanpak betaald parkeren). Na vaststelling in de raad starten we met de uitvoering of implementatie van deze onderdelen.
We werken verder aan de laatste drie modules van de parkeervisie (fietsparkeren, parkeren en toegankelijkheid en aanpak parkeren openbare ruimte) en leggen die in het najaar van 2021 voor aan de raad.

We adviseren over het onderdeel parkeren bij grote ontwikkellocaties en bij omgevingsvisies als de binnenstad en USP/Rijnsweerd en maken daarbij gebruik van de vastgestelde onderdelen uit de parkeervisie. We gaan in gesprek met wijken die parkeeroverlast ervaren en hanteren daarbij de kaders uit de procedure invoeren betaald parkeren.

We stimuleren het gebruik van garages en P+R locaties als alternatief voor parkeren op straat, door het verbeteren van de vindbaarheid (fysiek en digitaal) van de garages en P+R locaties en acties in samenwerking met Goedopweg.

De prioritering en inzet van de handhaving van betaald parkeren op straat is opgenomen in het Handhavingsprogramma 2020-2023. We blijven inzetten op informatiegestuurd handhaven. Ook de implementatie van de digitalisering van het laatste parkeerproduct, de Gehandicaptenparkeerkaart, draagt bij aan een verdere optimalisering van de handhaving.

Automatenplan
Doordat er steeds meer gebruik gemaakt wordt van belparkeren, neemt het gebruik van de parkeerautomaten af. We onderzoeken daarom of en waar het aantal parkeerautomaten in de stad verminderd kan worden. Dit wordt opgenomen in de module ‘aanpak parkeren openbare ruimte’ van de parkeervisie, die in het najaar van 2021 aan de raad wordt voorgelegd.

Mobiliteitsmanagement
Vanuit het regionale samenwerkingsverband Goedopweg realiseren wij met partners diverse acties gericht op het verleiden van mensen om op een andere wijze; op een ander tijdstip, met een ander vervoersmiddel of door niet te reizen. Dit pakket van maatregelen zijn onderdeel van de Korte Termijn Aanpak 2019-2024 van Rijk en Regio. In 2021 realiseren we verschillende acties vanuit een aantal aanpakken:

• Doelgroepenaanpak: Vanuit deze aanpak richten wij onze acties direct op de belangrijkste groepen reizigers in, van en naar Utrecht. De meeste aandacht gaat op dit moment uit naar routinematige reizigers die vaak op hetzelfde tijdstip dagelijks met de auto reizen op de belangrijkste Utrechtse routes en een afstand van maximaal vijftien kilometer afleggen. In samenwerking met het project Ik Fiets proberen we in 2021 deze doelgroep te stimuleren zoveel mogelijk te fietsen.
• Werkgeversbenadering: Samen met werkgevers analyseren we het mobiliteitsgedrag, brengen we alternatieven in kaart en ondersteunen we indien gewenst bij uitvoering van maatregelen. We werken 1 op 1 samen met werkgevers, zijn actief op gebieds- en brancheniveau en sluiten aan bij lopende samenwerkingen. In 2020-2021 vindt extra inzet plaats door met werkgevers in de werkgebieden USP/Rijnsweerd, Centrum en Lage Weide/De Wetering afspraken te maken hoe we het hoge aandeel thuis werken, leren op afstand en spreiden van mobiliteit en tijd en ruimte veroorzaakt door Corona voor de toekomst kunnen vasthouden.
• Scholen- en wijkenaanpak: De scholenaanpak richt zich op activiteiten op basisscholen die gericht zijn op het stimuleren van fietsen, lopen en verkeersveiligheid. Ook in 2021 worden er weer fietsactiviteiten op scholen aangeboden. De wijkenaanpak richt zich op aanbod of activiteiten die bijdragen aan ‘mobiliteit voor iedereen’. Het is gericht op het stimuleren van (veilig) fietsen en lopen in de wijk voor doelgroepen als U-pashouders, statushouders en andere inwoners van Utrecht voor wie fietsen (nog) niet of minder vanzelfsprekend is. We zetten gaan in 2021 door met het aanbieden van fietslessen in wijken.
• Onderwijsaanpak: In het BO MIRT najaar 2019 hebben het Rijk en de Regio afgesproken in samenwerking met onderwijsinstellingen een aanpak gericht op middelbaar en hoger onderwijs te ontwikkelen met als doel het aantal studenten in de hyperspits terug te brengen. Op dit moment maken wij met hoger- en middelbaar onderwijs versneld afspraken over het vasthouden van duurzaam reisgedrag als gevolg van Corona. Te denken valt hierbij aan het leren op afstand en het dakpansgewijs roosteren. Ook zijn we met de MBO instellingen in gesprek over acties gericht op fietsstimulering van MBO studenten.

Verkeersmanagement
Met hulp van verkeerslichten, detectielussen, bewegwijzering en reisinformatie sturen en regelen we het verkeer in onze stad. Op basis van het geactualiseerd Mobiliteitsbeleid willen we nog duidelijkere keuzes maken bij het prioriteren van het verkeer in de stad. In 2020 is een start gemaakt met het tactische regelkader voor het inzetten het verkeersmanagement in de stad. Daarmee maken we scherper hoe we al het verkeer in de stad willen en kunnen regelen en sturen. In 2021 moet dat kader gereed zijn. Dit kader kan vervolgens wordt geoperationaliseerd in de in regelingen van bestaande verkeerslichten en het ontwerp en realisatie van nieuwe verkeersmanagementsystemen (bijvoorbeeld op en rond de Westelijke Stadsboulevard).
In 2021 realiseren we aantal technische innovaties die ons verder helpen bij het regelen van het verkeer. In 2021 zijn er zo’n 50 kruispunten (gefaseerd) voorzien van een iVRI: intelligente verkeersregelinstallatie. Met iVRI’s wordt de basis gelegd om met nieuwe diensten het verkeer slimmer te detecteren en op netwerkniveau te regelen. Daarnaast kunnen iVRI’s ook richting gebruikers communiceren met bijvoorbeeld informatie over groentijden.
Naast het realiseren van intelligente verkeerslichten op kruispunten werken we aan (het opschalen van) meer innovaties. Denk hierbij aan het verbeteren van de detectie van fietsers met de inzet van thermicams (warmtedetectie) en radar.
Ook bewegwijzering helpt bij het beter sturen en regelen van het verkeer. De autobewegwijzering (de blauwe borden) hebben in 2020 een flinke update gekregen. In 2021 ronden we dit project af.

Smart Mobility en Deelmobiliteit
Binnen het thema Smart Mobility werken we gericht aan het aanjagen en implementeren van innovaties die na onderzoek en eventueel een praktijktest in de stad kunnen worden opgeschaald en zo bijdragen aan het (versneld) realiseren van de ambities uit het mobiliteitsplan SRSRSB en de Ruimtelijke Strategie Utrecht. Met de inzet van Smart Mobility werken we aan het versnellen van de transities van actieve naar passieve mobiliteit; van bezit naar gebruik van mobiliteit en van statisch naar dynamisch ruimtegebruik. In dat kader voeren we in 2021 meerdere pilots uit op het terrein van buurthubs met deelmobiliteit, intelligente toegang en het reduceren van fietsdrukte. Daarnaast lopen een aantal projecten door, zoals het realiseren van een innovatief deelconcept voor de gebiedsontwikkeling Merwede en de Mobility as a Service (MaaS) pilot in Leidsche Rijn, Vleuten en De Meern.

Vanwege de vele voordelen (onder andere ruimtebesparing, duurzaamheid) werken we in 2021 ook aan de verdere opschaling van deelmobiliteit in Utrecht. Op termijn zal die opschaling moeten leiden tot een MaaS-systeem met een goed aanbod van verschillende vormen van deelmobiliteit voor bewoners en andere gebruikers. Vanaf begin 2021 introduceren we een vergunningenstelsel voor deelmobiliteit. Daarvoor wijzigen we eind 2020 de APV en maken we beleidsregels. Hierdoor krijgt de gemeente meer regie op de ontwikkeling en het gebruik van deelmobiliteit. In 2021 wordt het aanbod van deelmobiliteit op straat fors uitgebreid, qua aantallen en qua type modaliteiten. Als vervolg op het living lab deelfietsen, nodigen we partijen uit om deelfietsen en e-bikes te plaatsen als onderdeel van het vergunningstelsel. In 2021 werken we ook met de aanbieders aan een overgangsregeling voor autodelen, zodat ook autodelen onderdeel wordt van het stadsbreed vergunningstelsel. De pilot met e-deelbakfietsen wordt voorgezet. Ook heeft de gemeente het voornemen om een pilot met e-deelscooters (van beperkte omvang) te starten.